Son yıllarda glutensiz diyetlerin popülerleşmesiyle birlikte çölyak hastalığı da sıkça konuşulur hale geldi. Peki, çölyak hastalığı nedir ve kimler bu diyeti uygulamak zorundadır? Gelin, birlikte keşfedelim!
Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan bireylerde ince bağırsaklara zarar veren otoimmün bir hastalıktır. Gluten (buğday, arpa ve çavdarda bulunan bir protein) tüketildiğinde, bağışıklık sistemi aşırı tepki vererek ince bağırsakta hasara yol açar ve besinlerin emilimini bozar. Bu durum, kişinin sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. En yaygın belirtiler arasında şişkinlik, ishal ve karın ağrısı yer alır.
Çölyak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Çölyak hastalığının belirtileri ince bağırsakla ilgili olanlar ve ince bağırsak dışındaki belirtiler olarak iki grupta incelenir. İşte bazı yaygın belirtiler:
• İnce Bağırsakla İlgili Semptomlar: İshal, iştah kaybı, yorgunluk, vitamin ve mineral eksikliklerine bağlı anemi, kemik ağrıları ve kolay kırılma.
• İnce Bağırsak Dışındaki Semptomlar: Cilt döküntüleri, gece körlüğü, depresyon, sinirlilik ve bazı nörolojik problemler.
Çölyak hastalığı, osteoporoz gibi kronik hastalıklarla ilişkilendirilebilir. Ayrıca glutenin bağırsaklara verdiği zarar nedeniyle kalsiyum ve demir gibi minerallerin emilimi bozulabilir ve laktoz intoleransı gelişebilir.
Çölyak Hastalığında Kullanılabilecek Gıdalar
Çölyak hastalığının bilinen tek tedavisi, glutensiz beslenmedir. İşte rahatlıkla tüketilebilecek bazı gıdalar:
• Taze Meyve ve Sebzeler: Elma, armut, havuç, brokoli gibi doğal gıdalar tamamen glutensizdir.
• Et ve Balık: Tavuk, kırmızı et, somon gibi protein kaynakları güvenle tüketilebilir.
• Süt ve Süt Ürünleri: Süt, yoğurt ve peynir gibi ürünler glutensizdir, ancak işlenmiş ürünlerde gluten bulunup bulunmadığına dikkat etmek gerekir.
• Glutensiz Tahıllar: Kinoa, karabuğday, amarant, teff, sorgum ve akdarı gibi tahıllar gluten içermez.
• Glutensiz Unlar ve Ürünler: Pirinç unu, patates nişastası ve mısır unu ile yapılmış ekmek, makarna ve kek gibi ürünler tercih edilebilir.
• Kurubaklagiller: Mercimek, nohut ve fasulye gibi baklagiller de glutensiz seçenekler arasındadır.
Çölyak Hastalığı İçin Beslenme ve Ne Yenir?
Çölyak hastalarının günlük olarak 20 mg’dan daha az gluten tüketmeleri gerekir. Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunduğu için bu tahıllardan yapılan ürünlerden (örneğin un, ekmek ve makarna) kaçınılmalıdır.
Glutensiz diyet uygulayanlar et, balık, süt ürünleri, sebze ve meyveleri rahatlıkla tüketebilir. Ayrıca glutensiz ekmek ve makarna gibi özel ürünler de mevcuttur.
Hastalığın şiddetine göre beslenme durumu değişebilir. Kimi çölyak hastaları kilo kaybederken, bazıları fazla kilolu olabilir. Yağda eriyen vitaminlerin emiliminde sorun yaşanabilir. Bu nedenle düzenli beslenme takibi, hastaların yaşam kalitesini artırmak için oldukça önemlidir. İyi bir diyetisyenle çalışıp, çölyak hastalığının rahatsız edici etkilerini azaltabilirsiniz. Lütfen doktorunuza ve diyetisyeninize danışmadan herhangi bir şey uygulamayın.
